Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Nihat Aydın
Varis hastalığı, toplardamarların genişlemesi ve kanın geri kaçması sonucu oluşan yaygın bir damar problemidir. Özellikle bacaklarda görülen bu hastalık, estetik kaygıların ötesinde ciddi dolaşım sorunlarına da neden olabilir. Varisin oluşumunda birçok faktör etkili olsa da genetik yatkınlık önemli bir risk unsurudur.
Araştırmalar, ailesinde varis bulunan bireylerde hastalığın görülme sıklığının belirgin şekilde arttığını göstermektedir. Örneğin, ebeveynlerinden birinde varis olan bir bireyin hastalığa yakalanma riski yaklaşık %40 civarındayken, her iki ebeveynde de varis varsa bu oran %90'a kadar çıkabilmektedir (Cornu-Thenard et al., 1994). Bu durum, genetik faktörlerin varis gelişimindeki etkisini net biçimde ortaya koyar.
Genetik yatkınlık, damar duvarlarının yapısal zayıflığı, damar kapakçıklarındaki bozukluklar ve bağ dokusunun elastikiyet kaybı gibi fizyolojik eğilimleri içerebilir. Bu özellikler, damarların kanı yukarıya doğru etkili bir şekilde taşıyamamasına ve kanın bacaklarda birikmesine neden olur. Bu durum zamanla damarların genişlemesine ve varislerin oluşmasına yol açar.
Bununla birlikte, genetik faktörlerin yanı sıra uzun süre ayakta kalmak, hareketsiz yaşam, obezite, hamilelik, yaşlanma ve hormonal değişiklikler gibi çevresel faktörler de varis gelişiminde rol oynar. Ancak ailesel yatkınlık söz konusuysa, bu çevresel faktörlerin etkisi daha da belirgin hale gelebilir.
Sonuç olarak, genetik faktörler varis hastalığının gelişiminde önemli bir rol oynar. Ailesinde varis öyküsü olan kişilerin yaşam tarzına dikkat etmesi, erken dönemde önlem alması ve düzenli doktor kontrollerini ihmal etmemesi önemlidir.
---
Kaynakça:
Cornu-Thenard, A., Boivin, P., Baud, J. M., De Vincenzi, I., & Carpentier, P. H. (1994). Importance of the familial factor in varicose disease. Journal des Maladies Vasculaires, 19(1), 21–24.
Eberhardt, R. T., & Raffetto, J. D. (2005). Chronic venous insufficiency. Circulation, 111(18), 2398-2409.